Axenda Urbana Española (AUE) é un documento estratéxico, sen carácter normativo, e por tanto de adhesión voluntaria, que, de conformidade cos criterios establecidos pola Axenda 2030, a nova Axenda Urbana das Nacións Unidas e a Axenda Urbana para a Unión Europea persegue o logro da sustentabilidade nas políticas de desenvolvemento urbano. Constitúe, ademais, un método de traballo e un proceso para todos os actores, públicos e privados, que interveñen nas cidades e que buscan un desenvolvemento equitativo, xusto e sostible desde os seus distintos campos de actuación.
A Axenda Urbana Española (AUE), responde o cumprimento dos compromisos internacionais adoptados de conformidade coa Axenda 2030, a Nova Axenda Urbana de Nacións Unidas e a Axenda Urbana para a Unión Europea.
En 2015, a ONU aprobou a Axenda 2030 sobre o Desenvolvemento Sostible, unha oportunidade para que os países e as súas sociedades emprendan un novo camiño co que mellorar a vida de todos, sen deixar a ninguén atrás. A Axenda conta con 17 Obxectivos de Desenvolvemento Sostible (ODS), que inclúen desde a eliminación da pobreza ata o combate ao cambio climático, a educación, a igualdade da muller, a defensa do medio ambiente ou o deseño das nosas cidades. Respecto a estas, o ODS 11 persegue cidades máis sostibles, inclusivas, seguras e resilientes.
A Terceira Conferencia de Nacións Unidas sobre Vivenda e Desenvolvemento Urbano Sostible —Hábitat III— tivo como principal obxectivo identificar os novos desafíos e fortalecer o compromiso político global, para alcanzar un desenvolvemento urbano sostible, mediante a aprobación dunha «Nova Axenda Urbana», que define os parámetros das cidades do século XXI. Trátase dun documento estratéxico, de adhesión voluntaria, que presenta a urbanización como un instrumento poderoso para lograr o desenvolvemento sostible, tanto nos países en desenvolvemento como nos países desenvolvidos, entre os que se atopa España.
O Pacto de Ámsterdam, aprobado na Reunión Informal de Ministros de Desenvolvemento Urbano da UE, celebrada o 30 de maio de 2016, materializa a longamente esperada Axenda Urbana para a UE. Esta exponse desde unha perspectiva claramente operativa, orientada cara a 3 obxectivos concretos: a mellora da regulación comunitaria, en especial a daquela que ten un impacto directo sobre as áreas urbanas, a procura dun deseño máis efectivo e dunha xestión máis sinxela dos instrumentos de financiamento da UE e, finalmente a promoción do intercambio de coñecemento.
A Axenda concíbese como un documento estratéxico, sen carácter normativo, que trata de abanderar unha nova visión do Urbanismo. Será imperfecta e requirirá versións melloradas a medida que os diferentes actores vaian incorporando procesos e mecanismos de implementación efectiva.
A Axenda Urbana española contén:
Un diagnóstico da realidade urbana e rural.
Un marco estratéxico estruturado nun Decálogo de Obxectivos con 30 obxectivos específicos e as súas posibles liñas de actuación.
Un sistema de indicadores que permitirá realizar a avaliación e seguimento do cumprimento dos obxectivos.
Unhas fichas que ilustran como poderán elaborarse os plans de acción para a implementación da AUE e
Un Plan de Acción para a Administración Xeral do Estado con propostas concretas desde o ámbito das competencias estatais
O documento do Diagnóstico, resulta especialmente útil, por canto achega unha análise obxectiva da realidade identificando desde as máis variadas temáticas (que van desde os cambios demográficos e o despoboamento das zonas rurais á mobilidade, pasando polo metabolismo urbano e cuestións de gobernanza, entre outras), os principais problemas que poñen en perigo a sustentabilidade do modelo urbanístico español.
A Nova Axenda Urbana de Nacións Unidas exemplifica ben cales son as formulacións integradas que require o concepto simultáneo –ambiental, social e económico- da sustentabilidade. Tamén a Axenda Urbana da Unión Europea aposta por esta visión integrada da sustentabilidade. Os obxectivos desta Axenda, por tanto, son amplos e ambiciosos e a eles responde o seu marco estratéxico, que se compón dun Decálogo de obxectivos a conseguir e dunha lista de posibles liñas de actuación a despregar por cada un dos actores que desexe comprometerse coa Axenda.
Obxectivo Estratéxico 1: Ordenar o territorio e facer un uso racional do chan, conservalo e protexelo.
Obxectivo estratéxico 6: Fomentar a cohesión social e buscar a equidade.
Obxectivo Estratéxico 2: Evitar a dispersión urbana e revitalizar a cidade existente.
Obxectivo estratéxico 7: Impulsar e favorecer a Economía Urbana.
Obxectivo estratéxico 3: Previr e reducir os impactos do cambio climático e mellorar a resiliencia.
Obxectivo estratéxico 8: Garantir o acceso á Vivenda.
Obxectivo estratéxico 4: Facer unha xestión sostible dos recursos e favorecer a economía circular.
Obxectivo estratéxico 9: Liderar e fomentar a innovación dixital.
Obxectivo estratéxico 5: Favorecer a proximidade e a mobilidade sostible.
Obxectivo Estratéxico 10: Mellorar os instrumentos de intervención e a gobernanza.
Non só contribúe á consecución do ODS 11 sobre cidades sostibles e resilientes, senón a un bo número doutros ODS cos que transversalmente garda relación. Por iso, durante a súa redacción elaboráronse documentos para facilitar o traballo de localización das metas dos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible da Axenda 2030 con cada un dos obxectivos estratéxicos da AUE. Neles pódese comprobar a completa aliñación de ambas as Axendas entre si e co resto de documentos internacionais cos que España se comprometeu.