A poboación empezou a recuperar a súa actividade tras permanecer ao redor de 90 días na casa a causa do confinamento decretado polo Estado de Alarma. Coa desescalada aumentaron as visitas a determinados especialistas para tratarse doenzas e problemas que non se padecían fai tres meses. Neste sentido, traumatólogos, oftalmólogos, psicólogos, endocrinólogos, nutricionistas e dermatólogos coinciden en asegurar que o sedentarismo obrigado prexudicou á saúde do paciente.
A perda de masa muscular que conleva a inactividade está a resultar un factor determinante á hora de favorecer o desenvolvemento ou complicación de diversas patoloxías musculoesqueléticas, especialmente as que afectan as articulacións. O Dr. Luís Sanz, xefe de equipo de Cirurxía Ortopédica e Traumatoloxía do Hospital Universitario HM Porta do Sur de Móstoles, explica que isto sucede porque “os músculos manteñen as articulacións e os ósos na súa posición funcional e se estes deterióranse, o corpo sofre. É un efecto que empeza a notarse aos poucos días do cesamento da actividade ordinaria”.
Así, a maioría dos pacientes que visitaron as consultas de traumatoloxía estes días aféctanse de problemas de osteoartrosis, orixinados pola perda de elasticidade dos ligamentos e a falta de estímulo de carga na cartilaxe articular; inestabilidade articular centrada, basicamente, en xeonllos e ombreiros, por mor da maior laxitud dos ligamentos; dores lumbares, provocados pola falta do exercicio físico que reforza a musculatura abdominal e o chan pélvico e o pasar maior tempo sentado ou estirado; e doenzas cervicais tanto de carácter postural como tensional, xeradas polo incremento do uso das pantallas.
Por outra banda e a pesar de que o cesamento da práctica deportiva regrada reduciu a incidencia das lesións deportivas agudas, estas volveron a detectarse. A poboación que, en maior ou menor medida, realiza exercicio físico diariamente perdeu ton cardiovascular, ademais de masa muscular, polo que coa volta aos adestramentos comportou un aumento das lesións musculares.
Para evitar os problemas musculoesqueléticos, o Dr. Sanz recomenda “ter un plan de exercicio aeróbico e de carga muscular curta e máxima, ao mesmo tempo que reducir lixeiramente a inxesta calórica diaria (10%) se aínda non se recuperou a actividade ao cento por cento”.
Secura ocular e menor agudeza visual
Os ollos son outros órganos que tamén se viron afectados polo feito de permanecer en casa. As persoas que xa padecían algunha enfermidade previa e non puideron realizar os controis ou seguir os tratamentos sufriron descompensacións da patoloxía; mentres que quen desenvolveu problemas novos e non puideron acudir ao centro hospitalario, viron como devandito problema evolucionou e agora presentan máis complicacións.
Con todo, tamén se detectou que as persoas sas desde o punto de vista oftalmolóxico presentan unha maior secura ocular e aumento da miopía, o que “se debe á maior utilización das pantallas e ao feito de estar máis tempo expostos a distancias curtas. Os problemas relacionados coa secura do ollo poden ser visión borrosa, sensación de ter un corpo estraño dentro, proído, fotofobia, é dicir, que molesta moito a luz e coa miopización é unha peor agudeza visual ao lonxe”, afirman especialistas do equipo de Oftalmoloxía do Hospital HM Delfos de Barcelona. Estes problemas poden ser reversibles, é dicir, desaparecer ao recuperar a actividade e en caso contrario, o estado ocular mellorará co tratamento adecuado.
Para tratar de recuperar a saúde ocular e protexer o ollo, os especialistas recomendan que este verán pásese o máximo tempo posible ao aire libre, hidratar o corpo, usar protección ocular, evitar a acomodación excesiva da visión e exercer a lei dos 20 (20 minutos ordenador, 20 segundos descanso e mirando a 20 metros de distancia).
Saúde mental
A saúde mental é un dos aspectos que máis preocupa aos especialistas, pois o illamento pode ser o detonante de diferentes problemas psicolóxicos. A falta de contacto con outras persoas ou o cambio na maneira de relacionarse ao que os individuos están a ser obrigados a asumir non é xestionado igual por todos nin coa mesma intensidade. Esta adaptación, sen dúbida, resulta máis custosa para quen está sufrindo algún problema emocional, psicolóxico ou psiquiátrico previo. Nestes casos, debe facerse un seguimento do paciente próximo e o máis regular posible.
María Gallego, psicóloga do Hospital HM A Esperanza de Santiago de Compostela, considera que aínda que non se padeza ningún problema de saúde mental previo, “poden desenvolverse outros problemas durante o confinamento derivados, por exemplo, do que coloquialmente se coñece como a ‘Síndrome da cabana’ (Cabin Fever), que afectaba os cazadores e buscadores de ouro do norte de Estados Unidos e Canadá de finais do século XIX e principios do XX, cando se pasaban o inverno atrapados nas súas cabanas debido ás durísimas condicións meteorolóxicas. Algúns dos síntomas referidos son cansazo, irritabilidad, impaciencia, sensación de estar enjaulado, incapacidade para facer fronte á tensión, problemas de concentración, baixa motivación, desordes na alimentación e dificultades para conciliar o soño ou somnolencia excesiva”. O illamento pode relacionarse tamén con sensación de indefensión e soidade, dous elementos que supoñen un factor de risco á hora de desenvolver unha depresión ou outros problemas de saúde mental.
A psicóloga de HM Hospitais explica que o medo non é malo en si mesmo, senón que é unha emoción de carácter adaptativo. O problema prodúcese cando nunha situación de seguridade óptima, na que se toman as precaucións adecuadas para non contaxiarse, “ese medo persiste e pode chegar a interferir significativamente na vida dun paciente”. Neste caso, é moi importante recorrer a un profesional para evitar que se agrave.
Cambios na alimentación
A especialista en Endocrinoloxía e Nutrición de HM San Francisco, Dra. María Ballesteros Pomar, destaca que “a alimentación tamén pode verse afectada polo confinamento, aínda que non sempre de forma desfavorable. Recentemente publicouse un estudo sobre cambios nos hábitos alimentarios durante o período de confinamento e que refire cambios alimentarios no período de confinamento en España con tendencia cara a maior consumo de alimentos saudables, menor consumo de alimentos de menos interese nutricional e aumento da práctica de cociñar en casa”.
Os cambios máis frecuentes recollidos no devandito estudo refírense a maior consumo de froita (27%), ovos (25,4%), legumes (22,5%), verduras (21%) e peixe (20%) e redución no consumo de carnes procesadas (35,5%), cordeiro ou coello (32%), pizza (32,6%), bebidas alcohólicas destiladas (44,2%), bebidas azucradas (32,8%) ou chocolate (25,8%), con algunhas diferenzas sobre todo en función da idade e o grao de adecuación da dieta usual. Así mesmo, un 14,1% da poboación que habitualmente non cociña, se o fixo durante este período.
En canto ás pautas para seguir na actualidade, a Dra. María Ballesteros Pomar afirma que deben ser as mesmas que desde a Sociedade Española de Endocrinoloxía e Nutrición (SEEN) indicáronse para o confinamento e que se basean en planificar menús, evitar alimentos ultraprocesados, substituír refrescos azucrados por auga, elixir alimentos saciantes e saudables, priorizar cereais integrais, comer diariamente froitas e verduras, elixir picoteos saudables, practicar diariamente exercicio e despexar a mente.